بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) رویکردی جامع است که شامل شیوه‌ها، خط مشی‌ها و رویه‌هایی است که با هدف حفاظت از سلامت کارکنان، پیمانکاران، بازدیدکنندگان و محیط پیرامونی در محل کار دنبال می‌شود. مدیریت HSE شامل مواردی چون شناسایی و کاهش خطرات، ترویج فرهنگ ایمنی و اطمینان از انطباق با مقررات و استانداردهای صنعت می‌شود.
اجزای اصلی HSE
ایمنی، بهداشت و محیط زیست یا همان HSE از چندین عنصر مرتبط با یددیگر تشکیل شده است، از جمله:
۱. بهداشت:
بهداشت (Health) که در برخی به آن «سلامت» نیز اطلاق می‌شود بر ارتقای سلامتی جسمی و روانی، پیشگیری از بیماری‌ها و امراض مرتبط با شغل و رسیدگی به خطرات موجود یا احتمالی در محل کار که ممکن است بر سلامت کارکنان تأثیر بگذارد، تمرکز دارد. این مولفه شامل اقداماتی مانند توجه به ارگونومی، برنامه‌های سلامتی= و بهداشت، و نظارت بر سلامت شغلی می‌شود.
۲. ایمنی:
هدف از اقدامات ایمنی جلوگیری از حوادث، جراحات و تلفات در محل کار است. این مولفه شامل اجرای شیوه‌نامه‌های ایمنی، انجام ارزیابی ریسک، ارائه آموزش‌های مناسب و حفظ شرایط کار به صورت ایمن است.
۳. محیط زیست:
محیط زیست به حفاظت و صیانت از محیط طبیعی اطراف محل کار اشاره دارد. این مولفه شامل به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی، مدیریت زباله‌ها، حفظ منابع طبیعی و رعایت مقررات زیست محیطی است.
اهداف و استراتژی HSE
اهداف غایی HSE جلوگیری از مرگ، آسیب و بیماری در محل کار با تبدیل شدن خود به بخشی از راه حل است.
اداره ایمنی، بهداشت و محیط زیست یا HSE بریتانیا در یک سند استراتژی بلند مدت جدید در ژوئن ۲۰۰۹ ده هدف از HSE را در حیطه‌های کلیدی زیر مشخص کرد:
- بررسی حوادث ناشی از کار و بیماری‌های ناخوشایند و انجام اقدامات اجرایی در صورت لزوم
- ترغیب رهبری سازمان به حمایت از اهمیتِ همراه با رویکرد عقل سلیم به سلامت و ایمنی در محل کار
- تمرکز بر اهداف اصلی بهداشت، سلامت و ایمنی برای کنترل عناصر خطر‌آفرین و یاری رساندن به مدیران برای درک تمایز بین مسائل ایمنی و بهداشت واقعی و انتقادهای بی‌اهمیت یا ناآگاهانه
- ترغیب به افزایش شایسته‌محوری و در نتیجه ارتقاء مدیریت معقول و متناسب ریسک
- تقویت و ارتقای مشارکت و مشاوره خواستن از کارگران در مسائل مربوط به بهداشت و ایمنی
- هدف قرار دادن مسائل کلیدی بهداشت و ایمنی و شناسایی و کار با ارگان‌هایی که بهترین موقعیت را برای کمک به کاهش آسیب/بیماری دارند
- تعیین اولویت برای شناسایی فعالیت‌هایی که باعث کاهش قابل توجه مرگ و میر و حوادث می‌شود
- کمک به تعداد فزاینده شرکت‌های بزرگ و متوسط در رعایت تعهدات بهداشتی و ایمنی با مدیریت انطباق و سفارشی‌سازی رویکردها و روش‌ها
- کاهش احتمال وقوع حوادث فاجعه بار با احتمال وقوع کم اما دارای تاثیر زیاد و حصول اطمینان از حفظ صنایع مهم استراتژیک
- در نظر گرفتن مسائل گسترده‌تری که بر بهداشت، سلامت و ایمنی تأثیر می‌گذارند تا عملکرد ایمنی و سلامت را بهبود بخشند
مزایای در اولویت قرار دادن HSE در محیط کار
درک اهمیت و اولویت‌بخشی به HSE در محل کار مزایای متعددی را به همراه دارد، از جمله:
۱. بهبود سلامتی کارکنان
تمرکز بر یک محیط کاری سالم و ایمن را ترویج می‌کند که منجر به بهبود سلامتی، روحیه و رضایت شغلی کارکنان می‌شود.
۲. کاهش حوادث و سوانح
با اولویت‌بخشی به بهداشت، ایمنی و محیط زیست، سازمان‌ها قادر خواهند بود سوانح، صدمات و حوادث در محل کار را به حداقل برسانند و محیط کار را ایمن‌تر و کارآ‌تر کنند.
۳. انطباق با مقررات
رعایت مقررات و استانداردها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از جرایم، مشکلات حقوقی و قانونی و آسیب‌رسی به شهرت خود جلوگیری کنند.
۴. بهبود کارآیی و بهره‌وری
محل کاری که ایمن و سالم باشد، زمان از کار افتادگی ناشی از صدمات یا مبتلا شدن به بیماری در نیروی کار را کاهش داده و در نتیجه بهره‌وری و کارایی را افزایش می‌دهد.
۵. افزایش اعتبار
اولویت دادن به HSE نشان‌دهنده تعهد به شیوه‌های کار مسئولانه و پایدار است و اعتبار و خوش‌نامی سازمان را در بین ذینفعان، مشتریان و جامعه مرتبط با کسب‌و‌کار و عموم مردم افزایش می‌دهد.
۶. صرفه‌جویی در هزینه‌ها
مدیریت موثر HSE می‌تواند هزینه‌های مرتبط با حوادث محل کار، حق بیمه‌ها و مطالبات مربوط به غرامت نیروی کار را کاهش دهد.
سیستم مدیریت HSE چیست؟
سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) چارچوبی جامع است که توسط سازمان‌ها برای پیشگیری، کاهش و حذف اختلالات و خسارات ناشی از حوادث محل کار، قرار گرفتن در معرض ریسک‌ها، مخاطرات و عارضه‌های محیط‌زیستی استفاده می‌شود. علاوه بر این، سیستم مدیریت HSE برای نظارت بر انطباق سازمان با قوانین و استانداردهای مربوطه امری کلیدی است.
12 رکن سیستم مدیریت HSE
اجرای رویه‌های سیستم مدیریت HSE مستلزم برخورداری عناصر کلیدی برای اطمینان از اجرای موفقیت‌آمیز و انطباق با مقررات است. ۱. کنترل و ابلاغ اسناد ایمنی
سازمان‌ها باید یک سیستم قابل اعتماد و کارآمد برای توزیع آخرین شیوه‌نامه‌ها، استانداردهای ایمنی و سایر اسناد کلیدی برای ذینفعان خود داشته باشند. دسترسی آسان به چنین اطلاعاتی باعث کاهش شکاف‌ها خلاء‌های ارتباطی و بهبود وضعیت انطباق با مقررات می‌شود.
برای مثال، دستورالعمل‌های اداره‌های ایمنی و بهداشت شغلی کشوری و نمایش دستورالعمل‌ها و توصیه‌های این‌گونه نهاد‌ها با هدف اطلاع‌رسانی به کارکنان، آن‌ها را از حقوق خود در حیطهٔ قوانین مربوط به ایمنی و بهداشت شغلی آشنا می‌کند. قرار دادن پوسترها و سایر مواد ارتباطی ایمنی در مکان‌هایی که همه بتوانند به راحتی آن‌ها را مشاهده کنند، مشوقی برای آگاهی بیشتر کارکنان از این امور و تبعیت از دستورالعمل‌ها در بین آن‌ها است. از سوی دیگر، استفاده از یک پلتفرم دیجیتالی برای ذخیره‌سازی و دسترسی به مستندات و راهنماهای مربوط به سیستم مدیریت HSE در هر سازمان نیز نکته مهمی در مدیریت کارآمد HSE است.
۲. مدیریت ریسک دستورالعمل‌های HSE
یک سیستم موفق مدیریت HSE بر تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک با هدف ترویج فرهنگ ایمنی به شیوه‌ای کنش‌گرا و دوراندیش تمرکز دارد، نه اینکه تنها به دنبال رسیدگی به مشکلات و حوادثی که در آن واحد به وجود می‌آیند، باشد.
این سیستم همچنین به عنوان چتری وسیع می‌تواند شناسایی خطرات، ارزیابی و کنترل آن‌ها را پوشش دهد.
