پیش گفتار
با پیاده سازی طرح بهره برداری از سوخت های جایگزین که عملا ازسال 1378 آغاز و با ایجاد سازمان بهینه سازی مصرف سوخت کارهای آن شتاب گرفت ،موضوع دو گانه سوز کردن خودروهای سواری و وانت در دستور کار قرار داشت گویا ترین دستاورد این طرح شتابان که دریک بازه زمانی پانزده ساله بدست آمده صرفه جوئی روزانه بیست میلیون لیتر بنزین و یا به زبان اقتصادی ، درآمدی معادل هفت میلیارد دلار در سال است. دستاورد دیگر این طرح, کاهش آلایندگی های بیرون آمده از اگزوز خودروهای است که با بنزین کار می کردند. و با ورود این طرح ، از سوخت پاک CNGبهره می برند.
همزمان با دو گانه سوز کردن خودروهای بنزینی، طرح بهره برداری از اتوبوسهای گاز سوز در شهرهای بزرگ برای شرکتهای واحد اتوبوسرانی اجرائی شد در این راستا اتوبوسهای پایه گاز سوز گام به گام به شرکت واحد واگذار گردیدند. هم اکنون در حدود 2200دستگاه اتوبوس پایه گاز سوز در تهران خدمات رسانی می کنند. در حالی که دیگر اتوبوسهای موجود از سوخت گازوئیل بهره می برند. با نگاه به این واقعیت که میانگین سنی اتوبوسهای شرکت واحد تهران در حدود ده سال ارزیابی می شود بنابراین این دسته خودرو ها فرسوده بوده و مصرف سوخت آنها فراتر از خودروهای نسل جدید بوده بنابراین آلایندگی های بیش از حد ایجاد می کنند.
افزون بر شرکت واحد , دیگر خودروهای تجاری ( اتوبوس، مینی بوس و کامیون) بیشماری که به صورت خصوصی، دولتی ، شهرداری ها ، نیروهای مسلح و…….. در امر جا به جائی مسافر و بار در شهر و بیرون شهر در رفت آمد هستند که میانگین سنی آنها بنابر گفته مسئولان در حدود 25 سال می باشد. میانگین سنی 25 سال یعنی این دسته از خودروها هم بسیار پر مصرف هستند و هم آلاینده .
جدول پایین به سادگی گویای طیف گسترده ای از کاربردهای موتورهای دیزلی می باشد .آنچه افزون بر آن بایستی تاکید داشت این واقعیت می باشد که موتورهای دیزلی از ویژگی های همچون دوام بالا ،راندمان بالاتر از موتورهای بنزینی و مصرف کمتر از موتورهای بنزینی به نسبت توان تولیدی نیز بهره می برند و به تبع آن گران تر نیز می باشند.
دیگر کشورها برای این شکل چه تدبیری اندیشیده اند
کشورهایی که دارای ذخائر گازی بوده یا زیر ساخت های انتقال گاز طبیعی ازراه واردات درآنها پیش بینی شده است با شتابی روز افزون خودروهای تجاری رابه دو سوخته CNG تبدیل می کنند.
از جمله میتوان ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، آلمان، چین، برزیل، کشورهای اسکاندنیاوی، روسیه، استرالیا، نیوزلند، پاکستان، هند، بنگلادش و به تازگی ترکیه نام برد در این کشور ها قیمت CNGدرصدی از قیمت سوخت دیزل بوده و همین عامل ، مهم ترین انگیزه مالکان برای تبدیل خودروی خود به شمار می رود. در آمریکا قیمت CNGحدود شصت درصد قیمت سوخت دیزل است افزون بر این ، مالکان خودروها از امتیازاتی چون کسر مالیات به دلیل وضعیت آلایندگی ها بهره می برند.
سیستم DDF-CNGچیست؟
سیستم DDF-CNGیا Diesel Dual Fuel CNG به مجموعه ای بر می گردد که چون روی خودرو ها با موتور دیزل سوار شود آن خودرو یا موتور این توانائی را پیدا می کند که بجای بخشی از سوخت دیزل یا گازوئیل مصرفی خود ، سوخت پاک CNGرا مصرف کند. بر حسب نوع موتور دیزل که به کدام نسل تولیدی تعلق داشته باشد و نسل انتخاب شده سیستم DDF-CNG ، صرفه جوئی در مصرف سوخت دیزل می تواند از پنجاه درصد تا نود درصد نوسان نماید. ویژگی چشمگیر این سیستم آن است که سوخت دیزل تنها نقش آغاز گرا احتراق را داشته و عمل احتراق با بکار گیری گاز طبیعی صورت می گیرد.
ارزیابی اقتصادی بکارگیری این سیستم
- میانگین مصرف روزانه هر دستگاه اتوبوس شهری 120 لیتر گازوییل می باشد .
- چنانچه سوار کردن سیستمDDF-CNG بر روی هر اتوبوس میانگین صرفه جویی 50 درصد داشته باشد روزانه 60 لیتر و سالیانه 18000لیتر صرفه جویی در گازوییل برای هر دستگاه اتوبوس بدست می آید.
- بر پایه نرخ کنونی جهانی نرخ گازوییل لیتری 85 سنت می باشد که با استفاده از این سیستم 300/15 دلار صرفه جویی سالیانه به ازای هر اتوبوس خواهیم داشت .
- چانچه این سیستم در مورد کلیه اتوبوسها بکا رود صرفه جویی فراتر از میلیارد دلار خواهد شد
- نکته بسیار مهم در این سیستم وضعیت آلایندگی در مورد خودروها می باشد که سطحی بمراتب بهتر از زمان دیزلی بودن خواهند داشت.
جمع بندی
- CNGسوختی پاک در برابر سوخت هائی چون بنزین ، دیزل و LPGاست.
- کشور ما ایران ذخائر عظیم از این سوخت را دار می باشد.
- از نظر قیمت ، این سوخت پاک ارزانترین سوخت شناخته شده در مقایسه با سوخت هائی چون بنزین ، گازوئیل وLPGمی باشد. یادآوری می شود در کشور ما- بر خلاف دیگر کشور ها- گازوئیل و LPGبا قیمتی پایین تر از CNGبه فروش می رسد.
- صادرات گاز پیچیدگی های بیشتری نسبت به سوخت های مایع داشته و همواره دشواری های ویژه ای در بر داشته است.
- از نگاه آلایندگی ، بکار بردن CNG، حتی روی قدیمی ترین موتورها، سطحی به مراتب پایین تر از دیگر سوخت هارا دارد.
- تجربه ارزشمندی در راستای تبدیل خودرو های بنزین سوز به گاز سوز در کشور ما به دست آمده است. چنانچه دو سوخته نمودن خودروهای دیزل یا بطور کلی موتورهای دیزل در سیاست های وزارت نفت ، سازمان حفاظت محیط زیست وزارت صنایع قرار گیرد. از این تجربیات می توان در این امر حیاتی نیز بهره برداری نمود .
” کلیه افراد در قبال محیط زیست مسئول بوده و نسلهای بعد، رفتار مار را با طبیعت و محیط زیست به قضاوت خواهند نشست. “
در پایان لازم به ذکر است راه اندازی طرحهای از این دست (DDF-CNG) نه تنها صرفه جوئی ارزی قابل توجه به همراه دارد بلکه دستاوردهای مهمی چون کاهش آلایندگی ها ی هوای شهرها و اشتغال فراگیر را تضمین می نماید.اجرای طرح های تخصصی و استفاده از راهکار و برنامه های جامع می تواند به ارتقای زندگی شهر نشینی کمک شایانی نماید امروز ه باید نگاه دولتمردان و مسئولین بصورت کاملا تخصصی و علمی به مسایلی همچون کاهش آلاینده‌ها، حفظ و نگهداری زمین و کارآمدتر کردن حمل و نقل عمومی که نتیجه مستقیم با ارتقاء کیفیت زندگی مردم دارد باشد.
مشارکت شهروندان در طراحی شهرهای هوشمند: روش ها و چارچوب مدیریت
