مقدمه:
ممیزی انرژی به روشی گفته می‌شود که طی آن با اجرای سلسله اقداماتی می‌توان مقادیر مصرف انواع حاملهای انرژی و موقعیتهای این مصارف را در محلهای مصرف و به تفکیک مصرف کنندگان انرژی مشخص و معین نمود و در نهایت نیز با روش مقایسه‌ای به شناسایی و ارزیابی وضعیت انرژی ساختمان پرداخت. با اینکه امروز به صورت رسمی بررسی آب مصرفی در تعریف ممیزی انرژی جایی ندارد،
هدف از اجرای ممیزی انرژی تعیین مقادیر مصرف و شاخصهای انرژی برای بخش‌های مختلف در ساختمان، شناسایی فرصتهای بهینه‌سازی و کاهش مصرف انرژی و در نهایت ارزیابی فنی و اقتصادی اجرای راهکارهای مؤثر در دستیابی به صرفه‌جویی در مصرف انرژی.
ممیزی انرژی سریع
این روش به عنوان یک ابزار و پیشنیاز مهم برای بررسی و ارزیابی ارائه وضعیت مصرف انرژی ساختمان و تأسیسات آن به کار بسته می‌شود. طی انجام ممیزی انرژی سریع به وسیله کارشناسان مجرب امر ممیزی انرژی و یا متخصصین مهندس برق و مکانیک بدون نیاز به دستگاه‌های اندازه گیری پیشرفته می‌توان تا میزان قابل قبولی فرصتهای بهینه‌سازی و صرفه‌جویی انرژی را پیدا کرد. معمولاً مدت زمان لازم برای انجام یک ممیزی انرژی سریع بین 3 تا 5 روز می‌باشد. حداقل پتانسیل صرفه‌جویی قابل دسترسی 10 الی 15 درصد خواهد بود.
مراحل اصلی فرآیند ممیزی انرژی سریع
فرآیند ممیزی انرژی به طور استاندارد در سه مرحله اصلی اجرا می‌شود:
- مرحله اول : فاز بازدید و جمع آوری اطلاعات
- مرحله دوم : شناسایی فرصتهای بهینه سازی و تعیین پتانسیل های صرفه‌جویی انرژی
- مرحله سوم : توجیه فنی و اقتصادی و ارائه راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی بدون هزینه و کم هزینه
در ادامه، شرح مراحل و ریز فعالیتهای مربوط به فرآیند انجام ممیزی انرژی به شکل نمودار جریانی ارائه می گردد:
-عوامل تعیین کننده مصرف انرژی در ساختمان
مجموعه‌ای از عوامل و فاکتورهای تعیین کننده میزان مصرف انرژی در ساختمان به شرح زیر قابل دسته بندی است:
- شرایط آب و هوایی محل احداث ساختمان
- مواد و مصالح به کار رفته در پوسته و جداره‌های خارجی ساختمان
- نوع معماری و سازه ساختمان
- تأسیسات مرکزی ساختمان (گرمایش، سرمایش، تهویه مطبوع و روشنایی)
- لوازم و تجهیزات مصرف کننده (لوازم برقی و تجهیزات اداری)
برای انجام یک ممیزی سریع به ابزارها و ملزوماتی به شرح زیر نیاز خواهد بود:
الف) تیم ممیزی انرژی
این تیم متشکل از حداقل 2 نفر کارشناس آموزش دیده در این زمینه و غالباً با تخصص¬های مهندسی برق و مکانیک می باشند.
ب) اسناد و مدارک
- کپی قبوض مصرف برق و گاز ساختمان طی 2 سال گذشته
- نقشه های معماری و از بیلت ساختمان
- نقشه های جانمایی و چیدمان روشنایی فضاها ( داخلی و محوطه)
- نقشه های جانمایی و چیدمان تأسیسات و موتورخانه مرکزی
ج) آمار و اطلاعات
- لیستی از کلیه لوازم و تجهیزات مصرف کننده انرژی داخلی ساختمان
- مشخصات فنی تجهیزات مرکزی ( شامل: تأسیسات سرمایشی، گرمایشی و روشنایی )
- اطلاعات مربوط به ساعات بهره¬برداری (کاری) از ساختمان و پروفیل زمانی حضور در ساختمان
- مشخصات کنتورهای برق و گاز و شناسایی محل استقرار تابلوهای برق و ایستگاه¬های گاز
د) برخی دستگاه¬های اندازه¬گیری ساده
- مولتی متر یا دستگاه Data logger برای اندازه¬گیری پارامترهای جریان، ولتاژ و ضریب توان
- دستگاه سنجش شدت روشنایی (Lux meter)
- دماسنج و رطوبت¬سنج دقیق اتاقی (ترمومتر)
هـ ) استفاده از نرم افزارهای مفید
– استفاده از نرم افزار Excel در بسته نرم افزار Office جهت درج اطلاعات آمار و انجام محاسبات ساده و در نهایت تهیه نمودارهای مفید مانند :
- رسم نمودارهای ماهیانه مصرف انواع حامل¬های انرژی بصورت Bar Chart
- رسم نمودارهای تراز (سهم) مصرف انرژی به تفکیک بخش¬های مصرف کننده Pie Chart
در بخش الگو و فرمت گزارش ممیزی انرژی نمونه¬ای از نمودارهای مذکور ارائه شده است.
– استفاده از نرم افزارهای مدل¬سازی انرژی
برخی از نرم افزارهای موجود برای تهیه و نشان دادن مدلی از رفتار مصرف انرژی در یک ساختمان بسیار مفید خواهند بود. در اینگونه نرم افزارها با وارد نمودن اطلاعات مربوط به طراحی ساختمان می¬توان حداکثر مورد نیاز میزان مصرف انرژی (Peak Demand) و بار حرارتی و برودتی (Heating & Cooling Load) و الگویی از مصرف انرژی در ساختمان و تأسیسات بدست آورد. بدین منظور تا کنون 2 نسخه از چنین نرم افزار هایی با قابلیت و کاربرد اشاره شده به سفارش وزارت نیرو تهیه شده است، که برای ساختمان¬های مسکونی آن با نام “بهسازان” و نسخه تجاری و اداری آن با نام “بهسات” موجود می باشد.
- نکته 1 : برای جمع¬آوری اطلاعات مورد اشاره غالباً از فرم¬های جمع¬آوری اطلاعاتی که به عنوان پرسشنامه¬های ممیزی انرژی از قبل تهیه و تدارک دیده شده می¬توان استفاده نمود.
- نکته 2 : مشخصات فنی مربوط به تجهیزات و لوازم مصرف کننده انرژی از روی پلاک دستگاه¬ها و با مراجعه به کاتالوگ فنی آنها میسر خواهد بود.
و) چک لیست ممیزی انرژی
یکی از ابزارهای مفید در تعیین وضعیت مصرف انرژی و شناساییی فرصت¬های صرفه¬جویی آن، بکارگیری چک لیستی حاوی موارد کنترل و بازرسی بخش¬ها و تجهیزات مصرف کننده انرژی است که در مدت زمان کوتاهی طی مراحل ممیزی انرژی با مراجعه به بخش¬های مصرف و یا بوسیله انجام مصاحبه با بهره¬برداران از تجهیزات و همچنین مسئولین نگهداری تأسیسات ساختمان قابل تکمیل خواهد بود. معمولاً چک لیست¬ها حاوی طرح سوالاتی از وضعیت مصرف انرژی، شیوه بهره¬برداری از لوازم مصرف کننده انرژی و نکات تعیین کننده کیفیت و راندمان مواد، مصالح و تجهیزات مصرف کننده انرژی بوده که غالباً با پاسخ¬های بله و خیر تکمیل می¬گردد. در واقع مثبت بودن پاسخ هر یک از سوالات مندرج در این چک لیست به منزله تأیید وضعیت مناسب و پاسخ منفی هر یک از سوالات به معنای وجود پتانسیل و فرصت بهینه¬سازی و صرفه¬جویی انرژی تلقی می¬گردد.
ز) دستگاه های اندازه گیری پارامترهای انرژی
معرفی چند دستگاه اندازه گیری ساده و کاربردی در ممیزی انرژی سریعUseful Simple Measuring Instrument and Applicable for Quick Energy Audit
دستگاه اندازه گیری لحظه ای پارامترهای انرژی الکتریکی
موارد استفاده عمومی: اندازه گیری بر روی تابلو¬های برق ساختمان به منظور اندازه¬گیری توان مصرفی مصرف¬کننده¬های روی تابلو و سایر پارامترهای الکتریکی مانند: شدت جریان (آمپر) ،ولتاژ، ضریب قدرت و…
ممیزی انرژی به روشی گفته می‌شود که طی آن با اجرای سلسله اقداماتی می‌توان مقادیر مصرف انواع حاملهای انرژی و موقعیتهای این مصارف را در محلهای مصرف و به تفکیک مصرف کنندگان انرژی مشخص و معین نمود و در نهایت نیز با روش مقایسه‌ای به شناسایی و ارزیابی وضعیت انرژی ساختمان پرداخت. با اینکه امروز به صورت رسمی بررسی آب مصرفی در تعریف ممیزی انرژی جایی ندارد.
